ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ «ΔΙΠΛΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ»

ΣΚΛΗΡΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΚΑΛΠΙΚΑ «ΟΝΕΙΡΑ»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

Η Ταινιοθήκη της ΕΡΤ-3 συγκεντρώνει πλέον στις προβολές της πάνω από 200 άτομα, που επικοινωνούν, μαθαίνουν, ψυχαγωγούνται, απολαμβάνουν το πολύ μεγάλο αφιέρωμά της με πέραν των 20 φιλμ- νουάρ και αποδεικνύουν πόσο χρειαζόταν αυτόν το θεσμό η Θεσσαλονίκη.

Με ένα αρχετυπικό,  μοναδικό, αριστουργηματικό φιλμ- νουάρ, που προβάλλεται επετειακά 70 χρόνια μετά το γύρισμά του σε απαστράπτουσα κόπια,  συνεχίζει το κορυφαίο αφιέρωμά της  Μαύρα μαργαριτάρια η Ταινιοθήκη της ΕΡΤ-3.

Την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου στις 21:00 πάντα με δωρεάν είσοδο στον Αλέξανδρο (Εθνικής Αμύνης 1) παρουσιάζει το Με διπλή ταυτότητα (Double Indemnity, 1944, ΗΠΑ, ασπρόμαυρο).
Η εκδήλωση του αυτοδιαχειριζόμενου σινεμά (102 FM, 9,58, βραχέα) γίνεται όπως πάντα με τη συμπαράσταση του ΚΕΜΕΣ (Κέντρο Μελετών και Ερευνών για το Σινεμά) και  την ευγενική παραχώρηση της αίθουσας από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας- Κέντρο Πολιτισμού.

Το Με διπλή ταυτότητα είναι μια πολλαπλή συνάντηση ιδιοφυιών: Από τη νουβέλα του Τζέιμς Κέιν (Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές) σε σενάριο από το διάσημο συγγραφέα Ρέιμοντ Τσάντλερ, με τον Μπίλι Γουάιλντερ να βρίσκεται στο σκηνοθετικό τιμόνι, προκύπτει η τελειότητα. Το φιλμ προτάθηκε για 7 Όσκαρ, καλύτερης ταινίας της χρονιάς, σκηνοθεσίας, σεναρίου, α’ γυναικείου ρόλου, φωτογραφίας, μουσικής, ήχου. Παίζουν Φρεντ Μακ Μάρεϊ, Μπάρμπρα Στάνγουικ, Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον.

Ένας ασφαλιστής συνδέεται με μια παντρεμένη- μοιραία γυναίκα και αποφασίζουν να σκοτώσουν τον άντρα της. Οι ανατροπές έρχονται αλλεπάλληλες. Πρόκειται για ένα ανατρεπτικό, στιλιστικό, αρχετυπικό φιλμ- νουάρ με εκπληκτική φωτογραφία, υπέροχη μουσική από τον Μίκλος Ρόζα, άψογη σκηνοθεσία. Πέρα από την ίντριγκα είναι μια ματιά στην Αμερική, όταν τελειώνει ο πόλεμος. Το φωτογενές, λοιπόν, αμερικανικό όνειρο, η απορρύθμιση και το γκρέμισμά του, αλλά και η επαναδόμησή του με νέα υλικά. Ποιοι ήρωες πρέπει να αποσυρθούν και βασικά εκείνος που θα μείνει θα είναι ο πατριάρχης, δηλαδή ο εκφραστής παραδοσιακών και σοφών αξιών.

Την ταινία θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, ενώ θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση της Γκέλυ Μαδεμλή. Μετά το τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.

Η έντυπη κριτική που θα διανεμηθεί στο κοινό είναι η ακόλουθη:

«Η νεαρή γοητευτική σύζυγος συνωμοτεί με τον εραστή της ώστε να απαλλαγούν οριστικά από την παρουσία του συζύγου και να πλουτίσουν εισπράττοντας τα χρήματα της ασφάλειας. Όπως όμως συμβαίνει συνήθως, κανένα έγκλημα δεν είναι τέλειο…
Το Double Indemnity δεν είναι απλώς μια κλασική ταινία: Είναι με διαφορά το αρχέτυπο φιλμ νουάρ, γιατί στο μαύρο του συγκλίνουν όλες οι παραπάνω αποχρώσεις. Από εδώ ξεκινούν όλα, εδώ κάνουν επίσημη πρεμιέρα τα κινηματογραφικά στοιχεία που στο μέλλον θα καθορίσουν το είδος: Η φιγούρα της femme fatale ως αντίπαλο δέος σε αυτή του macho πλην ευάλωτου αρσενικού. Η αφήγηση σε φλάσμπακ, που ξεκινάει όταν τα γεγονότα έχουν τελεστεί και ο ήρωας ψάχνει στο παρελθόν του έξοδο διαφυγής από το ζοφερό παρόν. Το voice-over που υπενθυμίζει διαρκώς τη σχετικότητα της αφήγησης, και καταρρίπτει το μύθο της αντικειμενικότητας της παραδοσιακής Χολιγουντιανής συνταγής. Οι λήψεις που χαράσσουν μια περίεργη γεωγραφία και καθιστούν τους ήρωες παίκτες ενός προκαθορισμένου παιχνιδιού. Οι κλειστές φόρμες που χτίζουν μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα. Ο εξπρεσιονισμός του υψηλού ασπρόμαυρου κοντράστ. Οι χαμηλοί φωτισμοί που ρίχνουν φως στο σκοτεινό δεσμό που ενώνει τη σεξουαλικότητα με το θάνατο. Δολοφονικές (κυριολεκτικά και μεταφορικά) ατάκες στο διαλογικό μέρος. Και τόσα άλλα εθιστικά μοτίβα, από το τσιγάρο που αργοσβήνει ως το βραχιολάκι στο γυμνό αστράγαλο.
Ο τίτλος (σημαίνει Διπλή αποζημίωση) προδίδει και τη βασική δομή του φιλμ: Ακόμα κι αν οι άνθρωποι ζουν μόνοι, όλα γύρω και μέσα τους είναι οργανωμένα σε ζεύγη αντιθέτων. Η γυναίκα είναι διπρόσωπη, πότε δόλια dominatrix και πότε αδύναμη γυναίκα που κρέμεται σε κάθε περίπτωση από έναν άντρα. Το αντεστραμμένο είδωλο μιας νοικοκυράς σε απόγνωση. Ο άντρας είναι μεν ο εργατικός κουβαλητής και ενίοτε ο δυναμικός καιροσκόπος, αλλά μπορεί να λυγίσει από την ενσάρκωση μιας φαντασίωσής του. Το βαθύ μαύρο κάνει κοντράστ με το λευκό. Το καλό του ενός ήρωα ταυτίζεται με το κακό ενός άλλου. Και αν αυτή η σχηματοποίηση ακούγεται στερεότυπη και ξεπερασμένη, ο κυνισμός του φινάλε δύσκολα θα αφήσει κάποιον ασυγκίνητο. Το κακό είναι σύμφυτο με το ανθρώπινο. Ο Παρμενίδης, που είχε την ίδια αναζήτηση με τα δίπολα 26 αιώνες πριν, πίστευε στον θετικό και τον αρνητικό πόλο. Στο καλό και το κακό. Στον νουάρ κόσμο του Γουάιλντερ το σύμπαν είναι απλώς σκάρτο, ελαττωματικό. Λάθος του κατασκευαστή. Και χωρίς εγγύηση επιστροφής.
Αυτό δεν σημαίνει πως το Double Indemnity είναι απλώς ένα μάθημα κινηματογραφικής ιστορίας - ή και της Παγκόσμιας Ιστορίας, μιας που οι κατά τόπους θεωρητικοί επιμένουν να τη διαβάζουν ως μια αλληγορία για την απαρχή της παρακμής της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας. Είναι ο ρόλος του θεατή που δεν θα είναι πια ποτέ ο ίδιος. Το βλέμμα του θεατή δεν είναι πλέον αγνό, αντικειμενικό, αποστασιοποιημένο, αδιάφορο, ή έστω πονηρό, υποψιασμένο, σκοποφιλικό. Από το πρώτο κιόλας πλάνο του φιλμ ο θεατής αναγκαία ταυτίζεται με το δολοφόνο, ακολουθεί το βλέμμα του, τη σκέψη του, τις κινήσεις του. Αυτή η αμοράλ έμπνευση του Γουάιλντερ θα προδιαγράψει πως κάθε θεατής είναι ένας μικρός δολοφόνος σαν τον Γουόλτερ: Είναι αυτός που θα αποπλανηθεί, θα περιφρονήσει την καθημερινότητά του, θα μαζέψει τα στοιχεία, θα καταστρώσει στο μυαλό του ένα σχέδιο, θα εγκαταλείψει κάποτε το νοερό κόσμο των ιδεών και πριν τους τίτλους τέλους θα θυσιάσει κάτι, έχοντας ως μόνο κίνητρο και απώτερο στόχο την απόλυτη απόλαυση. Ιδού το τέλειο έγκλημα».