 Η Αρχαία Ποτίδαια Η αρχαία Ποτίδαια ιδρύθηκε το 600 π.Χ. στον αυχένα της χερσονήσου της Παλήνης. Όπως προκύπτει από το όνομα της πόλης προστάτης της ήταν ο Ποσειδώνας. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ξέρξη εναντίον της Ελλάδας 480 π.Χ. η πόλη ηττήθηκε ύστερα από πολιορκία. Ένα χρόνο όμως αργότερα ανασυγκροτήθηκε και αντιστάθηκε στην πολιορκία του Αρτάβαζου. Την ίδια χρονιά ήταν η μόνη πόλη της Μακεδονίας που μαζί με άλλες Ελληνικές πόλεις συμμετείχε στη μάχη των Πλαταιών.Το 349/8 π.Χ. η πόλη ακολουθεί την τύχη των άλλων πόλεων της Χαλκιδικής και ενσωματώνεται δηλαδή στο Μακεδονικό Βασίλειο.
.Μετά από εγκατάλειψη 40 χρόνων περίπου, το 316 π.Χ. ο Κάσσανδρος χτίζει στη θέση της Ποτίδαιας μια νέα πόλη στην οποία δίνει το όνομά του : Κασσάνδρεια Στο διάστημα που ακολουθεί ως την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους (168 π.Χ.) η Κασσάνδρεια εξελίχθηκε σε μια από τις ισχυρότερες πόλεις της Μακεδονίας. Στην περίοδο αυτή τοποθετείται πιθανότατα και η διάνοιξη της διώρυγας, πράγμα που διευκόλυνε την ναυσιπλοΐα και έδωσε ώθηση στο εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη.Το 168 π.Χ. υποτάχθηκε στους Ρωμαίους και γνώρισε νέα άνθιση. Η παρακμή της πόλης συνδέεται με τις επιδρομές των Ούννων οι οποίοι το 540 π.Χ. εισέβαλαν στη Μακεδονία. Έτσι, παρόλες τις προσπάθειες του Ιουστινιανού τον 14ο αιώνα μ.Χ. πηγές κάνουν λόγο για ολοκληρωτική ερήμωσή της. Το κάστρο της, σημαντικό για την ασφάλεια ολόκληρης της χερσονήσου, δέχτηκε επισκευές από τον Ιωάννη Ζ Παλαιολόγο το 1407, καθώς και από του βενετούς αργότερα. Το 1430 η πόλη υποτάσσεται στους Τούρκους. Με την επανάσταση του 1821 οι παλιές οχυρώσεις επισκευάζονται και επαναχρησιμοποιούνται, ενώ την ίδια περίοδο τοποθετείται η νέα διάνοιξη του καναλιού. Το 1821 οχυρώνονται στο κάστρο της οι επαναστατημένοι Χαλκιδικιώτες αγωνιζόμενοι σκληρά πριν γίνει ο "χαλασμός της Κασσάνδρας", το γνωστό "ολοκαύτωμα" που η επέτειός του γιορτάζεται με μεγάλη επισημότητα κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου. Κτίστηκε τον 7o π.Χ αιώνα από Κορίνθιους εκεί όπου προϋπήρχε πόλη με το όνομα "Παλλήνη" και λόγω της σπουδαίας της θέσης έγινε ισχυρή. Ήταν η μόνη πόλη της Χαλκιδικής που πήρε μέρος στη μάχη των Πλαταιών και το όνομά της γράφτηκε στον Χάλκινο τρίποδα που αφιερώθηκε από τους νικητές στους Θεούς.
Το διατείχισμα προστάτευε την πόλη της Κασσανδρείας που χτίστηκε από τους Μακεδόνες στη θέση της αρχαίας Ποτίδαιας.
Απομεινάρια του τείχους είναι ορατά σχεδόν σε όλο το μήκος της διώρυγας της Ποτίδαιας από την πλευρά της Χαλκιδικής και μέσα στο σημερινό χωριό. Όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, ένα τμήμα του, στη δυτική πλευρά, βρίσκεται στη θάλασσα.
To τείχος, διατείχισμα ή κάστρο της Κασσάνδρειας, βρίσκεται μέσα στο χωριό της Νέας Ποτίδαιας, παράλληλα με τη διώρυγά της.
(40°11'42"Ν 23°19'20"Ε ως 40°11'47"Ν 23°19'57"Ε)
Το διατείχισμα φαίνεται πως προϋπήρχε από την αρχαία εποχή, επανακτίσθηκε όμως επί Ιουστινιανού, όπως αναφέρει ο Προκόπιος, μετά την ισοπέδωση της πόλης από τους Ούνους (540).
Επισκευάστηκε και ενισχύθηκε σημαντικά στις αρχές του 15ου αιώνα, αρχικά από το Δεσπότη Θεσσαλονίκης και "Βασιλέα πάσης Θεσσαλίας" Ιωάννη Παλαιολόγο (πρώην αυτοκράτορα Ιωάννη Ζ') και στη συνέχεια από τους Βενετούς, κατόπιν εκκλήσεων των κατοίκων.
Μετά την τουρκική κατάκτηση αφέθηκε στη φθορά του χρόνου, ως το 1821 οπότε το επισκεύασαν πρόχειρα οι Χαλκιδικιώτες επαναστάτες. 450 από αυτούς θα αναχαιτίσουν την πρώτη επίθεση 3000 Τούρκων υπό τον Αβδούλ Αμπούδ. Στη δέυτερη απόπειρα όμως, στις 30 Οκτωβρίου παρά την ηρωική τους αντίσταση, το τείχος δε στάθηκε ικανό να σταματήσει τους Οθωμανούς.
Μεγαλύτερο ίσως χτύπημα κι από αυτό των Τούρκων δέχθηκε η οχύρωση στα 1924, όταν οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, λόγω της ένδειας σε άλλα οικοδομικά υλικά, λιθολόγησαν τα τείχη χρησιμοποιώντας τις πέτρες τους στην οικοδόμηση των μικρών τους σπιτιών.
Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί ανασκαφικές εργασίες από τη 10η εφορία αρχαιοτήτων, παράλληλα με εργασίες για τη συντήρηση, στερέωση και ανάδειξη του διατειχίσματος. Σχεδιάζεται η κατασκευή πεζοδρόμου που θα κάνει την επίσκεψη στο χώρο περισσότερο ευχάριστη.
Το συνολικό μήκος του τείχους ήταν 1200 μέτρα, ενισχυόμενο από 21 πύργους.
Σώζονται διάσπαρτα τμήματά του, με ύψος που φθάνει ως τα 10 μέτρα και πάχος τα 3, καθώς και οι 18 από τους πύργους, οι περισσότεροι εκ των οποίων όμως στα θεμέλιά τους ή σε χαμηλό ύψος.
Φωτογραφικό υλικό
|
